Roosendaal

(Klassieke beveiliging)



Het station Roosendaal ligt aan de spoorlijn Antwerpen – Lage Zwaluwe bij km. 23.017.

Het station werd geopend met de ingebruikname van de spoorlijn Antwerpen – Lage Zwaluwe op 23 juni 1854.
Op 3 mei 1855 werden de verbindingen naar Breda en naar Moerdijk geopend (in 1872 verlengd naar Dordrecht – Rotterdam).
Roosendaal behoorde buiten de steden in het westen en midden van Nederland tot de eerste plaatsen die een spoorverbinding kregen en was de eerste stad van Noord-Brabant met een station.

In 1863 kwam de verbinding met Bergen op Zoom tot stand, in 1868-1872 werd de Zeeuwse Lijn verlengd naar Vlissingen.
Het eerste stationsgebouw van Roosendaal was verwant aan de nog bestaande stations van Oudenbosch en Zevenbergen. In 1866 en 1887 werd het met zijvleugels vergroot.

In 1907 werd het gebouw vervangen door het huidige gebouw naar een ontwerp van Daniël Knuttel en George van Heukelom.
Naast het stationsgebouw werden in 1907 een locomotievenloods, een seinhuis, een seinbrug en de douaneloods gebouwd. De locomotievenloods bestaat nog als beschermd monument.
In de Tweede Wereldoorlog raakte het stationsgebouw zwaar beschadigd, waarna het in 1949 werd herbouwd onder leiding van Sybold van Ravesteyn.
De architect handhaafde het ontwerp uit 1905 grotendeels, maar creëerde wel een nieuw, soberder uitgevoerd entreegebouw.

Vanaf het begin is het station van Roosendaal een belangrijk grensstation tussen Nederland en België. Sinds de opening van de lijnen naar Rotterdam en Vlissingen is Roosendaal een belangrijk spoorwegknooppunt in het zuidwesten van Nederland.
Van hieruit rijden treinen in de richtingen Rotterdam – Amsterdam, Bergen op Zoom – Vlissingen, Antwerpen – Brussel en Breda – 's-Hertogenbosch – Arnhem.


Het imposante stationsgebouw van Roosendaal.
(Foto: John Bakker)
(bron: www.wikipedia)



Het inrijbordes zijde Oudenbosch met de seinen 36C1-3, 36C4 en 36C5,7-12 d.d. 11 augustus 1972.
(Foto: H.G. Hesselink)


     

De Beneluxtreinstellen NS 1208, NMBS 220903 en NS 1203 als trein 2600 van Roosendaal naar Antwerpen langs het perron op spoor 1 d.d. 21 juli 1962 (links)
en de sporen 1, 2, en 3 gezien in noordelijke richting d.d. 18 november 1972 (rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)


     

De aankomst van de gemengde goederentrein 6666 uit Breda getrokken door de locomotief NS 3762 met links de richtingsseinen annex blokseinen naar Etten-Leur (31C) en Oudenbosch (32C) d.d. 5 juli 1957 (links)
en het emplacement gezien vanaf het tweede perron d.d. 4 juli 1957 (rechts).
In het midden rangeert de locomotief NS 4452 van het depot Roosendaal.
Links is de rangeerheuvel te zien waar een locomotief uit de serie 500 of 600 gebruikt wordt bij het heuvelen.
In het midden van de foto staat vertakkingsseinpaal 15C/16C uitgevoerd volgens het SS systeem (twee armen boven elkaar).
In de verte staat seinhuis C.
(Foto's: R. Ankersmit)


     

De aankomst van kolentrein 7086 (Susteren - Roosendaal) getrokken door de locomotief NS 4418 van het depot Feijenoord, die in Breda voor de trein kwam d.d. 4 juli 1957 (links)
en de noordzijde van het emplacement met de vertrekkende militairentrein 11009S (Bergen op Zoom - Nijmegen, op vrijdag),
bestaande uit de locomotief NS 3911 van het depot Roosendaal met de rijtuigen A 7534, B 5201, B 5223, B 5214 en B 5808 met rechts post C d.d. 20 augustus 1966 (rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)


     

Het tractieterrein met de ronde locomotievenloods, de draaischijf, de ongevallenkraan met waterwagen en de locomotieven NS 4418 (depot Feijenoord), 4439, 3911 en 3737 (alle 3 depot RSD) d.d. 4 juni 1957 (links)
en het tractieterrein met de voor sloop buiten dienst gestelde locomotieven NS 3728, 6317, 3701, 4448, 4379 en 3748 met rechts de kolenlaadinstallatie d.d. 28 juni 1957 (rechts).
(Foto's: R. Ankersmit)



Het tractieterrein met de rokende NS 3737 voor de rechthoekige locomotievenloods d.d. 5 juli 1957.
(Foto: R. Ankersmit)



De noordzijde van het emplacement met de locomotief NS 4334 van het depot Feijenoord, vertrekkend als trein 9631 (Roosendaal - Breda) d.d. 5 juli 1957.
Links is een gedeelte van de seinbrug zichtbaar met geheel rechts een vertakkingssein volgens het SS systeem.
(Foto: R. Ankersmit)



Tijdens het maken van de foto door H.G. Hesselink op 11 augustus 1972 passeert er juist een sneltrein vanuit Amsterdam naar Vlissingen.
Het nog groene 'Hondekop'-treinstel heeft veilig gekregen en rijdt door naar spoor 4A of spoor 4B.
In totaal staan op de seinbrug vier uitrijseinen en vijf inrijseinen.



De zuidzijde van het emplacement gezien in noordelijke richting d.d. 18 november 1972.
Het dwergsein 182 is nog afgekruist; met ingang van 26 november 1972 wordt de NX - beveiliging in dienst gesteld.
(Foto: R. Ankersmit)


     

Het baanvak Essen - Roosendaal met de internationale reizigerstrein D 126 (Amsterdam CS - Paris, met koersrijtuigen naar Ventimiglia) getrokken door de locomotief NMBS 122.212 (links)
en een waarschuwingsbord voor het wegverkeer met de tekst 'LET OP Treinen rijden normaal op LINKER spoor'
bij een later vervallen onbeveiligde overweg in het baanvak tussen Essen in België en Roosendaal (rechts)d.d. 16 augustus 1963.
(Foto's: R. Ankersmit)

Gebruikte afkortingen: Blokstelsels: De vensters van het blokstelsel III richting Etten - Leur bevonden zich in post C.

Klik hier om de emplacementstekening van Roosendaal te openen.

De beveiliging van het station Roosendaal bestond uit de posten P, A, B, C en E.
Volgens een SS gebruik waren de posten aangeduid met letters.

In post P was een oud model Siemens & Halske stelknoptoestel met in het toestel geïntegreerde blokkasten en een losse blokkast geplaatst; voor een uitleg over de werking van het stelknoptoestel klik hier
en in de posten A, B en C waren Siemens & Halske handelinrichtingen geplaatst; voor een uitleg over de werking van deze toestellen klik hier.

Benaming seinen en wissels

De benamingen van de seinen en de wissels bestonden uit een nummer en een letter van de bedienende posten.

Waarschuwingslicht (sein SR 241)

Ter hoogte van de inrijseinen 2A, 4A, 34C en 36C kan het gele waarschuwingslicht (sein SR 241) worden getoond.
Deze waarschuwingslichten worden ontstoken door de "huishoudelijke" schakelaars die zijn aangebracht in post P.

Rood-wit geschilderde palen

Alle armseinen m.u.v. de inrijseinen en de blokseinen hebben rood-witte palen en gelden dus ook rangeerbewegingen.

Remproefseinen

Aan de perronkap van het eerste perron zijn ter hoogte van de visitatiezaal remproefseinen aangebracht voor treinen die van spoor Ia vertrekken.
De bediening van de lampen geschiedt met drukknoppen, die aan paaltjes tussen de sporen Ia en IIa en aan een kappoot op het eerste perron zijn aangebracht.

Rangeerbewegingen

Voor rangeerbewegingen van de sporen I - 6 naar de sporen A - E moet post A na het omleggen van het betreffende krukje de knop "Rangeren" van het betreffende sein drukken.
Eerst hierna kan post P de seinen 27PA - 32PA bedienen.

Post P

Post P stond op het 2e perron bij km. 23.017.

          

Drie details van het stelknoptoestel in post C d.d. 4 april 1965.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)







Tekeningen van de stelknoptoestellen en de aparte blokkast in post P.

De stelknoptoestellen stonden niet naast elkaar maar tegenover elkaar en de blokkast stond daar als het ware tussen.


Post A

Post A stond aan de zuidzijde van het emplacement bij km. 23.530.

     

De aankomst van trein TEE 81 "Ile de France" getrokken door de de locomotief NMBS 2552 d.d. 12 mei 1974. (Foto: Marius Broos) (links)
en het vertrek van een trein richting Vlissingen getrokken door de locomotief NS 1128 d.d. 11 augustus 1972. (Foto: H.G. Hesselink) (rechts).


     

De zuidzijde van het emplacement met post A d.d. 7 oktober 1972 (links) en Post A d.d. 9 april 1973 (rechts).
(Foto's: Marius Broos)



Een detail van de handelinrichting in post A.
(Foto: Marius Broos)



Tekening van de handelinrichting in post A.
(Klik op de tekening voor een vergroting en scroll dan door de tekening)



Post B

Post B stond op het noordelijke gedeelte van het goederenemplacement bij km. 22.722.

    

Post B d.d. 21 augustus 1981.
(Foto's: W. Vos)


Tekening van de handelinrichting in post B.
(Klik op de tekening voor een vergroting en scroll dan door de tekening)



Post C

Post C stond aan de noordzijde van het emplacement bij km. 22.392.
In deze post stond de grootste handelinrichting in Nederland n.l. 114 velden.

     

Het vertrek van de militairentrein no. 11009S (Bergen op Zoom - Nijmegen, op vrijdag) getrokken door de de locomotief NS 3922 d.d. 28 juni 1957 (links)
en de aankomst van goederentrein no. 6666 getrokken door de de locomotief NS 3762 d.d. 5 juli 1957 (rechts).
(Foto's: J.G.C. van de Meene)


     

De noordzijde van het emplacement met post C d.d. 28 juni 1957.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)



De handelinrichting in post C d.d. 4 april 1965.
(Foto: J.G.C. van de Meene)


     

De handelinrichting in post C d.d. 4 april 1965.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)


     

Een detail van de handelinrichting in post C d.d. 4 april 1965.
(Foto's: J.G.C. van de Meene)



De schijvenkelder in post C d.d. 4 april 1965.
(Foto: J.G.C. van de Meene)


Tekening van de handelinrichting in post C.
(Klik op de tekening voor een vergroting en scroll dan door de tekening)

De wissels 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16 en 20 waren voorzien van tongencontroleurs waarmee de juiste stand van deze wissels werd gecontroleerd en dit werd aangegeven door de vensterstjes op het tableau boven de velden 72 t/m 77.

De seinen 1CP t/m 6CP werden in "dubbele elektrische trekking" bediend door de posten C en P en daarom werden deze seinen bediend door het omleggen van één van de krukjes onder de velden 1 t/m 8.

De wissels 31c/31cz, 32c/32cz en 34c worden elektrisch bediend door het omleggen van één van de krukjes boven de velden 7, 8 en 12.
Als deze wissels in de eindstand liggen is het bijbehorende controlevenster wit.

De horizontaal geplaatste drukknop aan de linkerzijde van de handelinrichting dient voor het vrijmaken van de versperring van de seinkrukjes 1CP t/m 6CP na het vertrek van de trein.


Post E

Post E stond aan de zuidzijde van het emplacement bij km. 23.872 bij de overweg De Schuiven.
Vanuit deze post werd de overweg De Schuiven en het draaiseinbord OB bediend.

     

De overweg De Schuiven met post E d.d. 7 oktober 1972 (links) en de aankomst van een goederentrein uit Essen (België) d.d. 5 maart 1972 (rechts).
(Foto's: Marius Broos)


Tekening van het tableau in post E.



Wachtpost 24

De wachtpost 24 stond langs de spoorlijn richting Etten - Leur bij km. 2.040.
Vanuit deze post werd de overweg in de weg naar Roosendaal bediend.

          

Een overzicht van de overweg bij wachtpost 24.
(Foto: D.C. Gerdessen)(bron: Het Utrechts Archief)


Tekening van het tableau in wachtpost 24.


Treinaankondiging voor treinen van Roosendaal naar Etten - Leur.
  1. In post C wordt het venster in veld 99 "Blok n. Etn" vrij (wit).
  2. In de wachtpost 24 luidt de schel met langzame slag.
  3. De wachter in de wachtpost 24 sluit de overwegbomen.
  4. De wachter in de wachtpost 24 drukt de knop "Post C" totdat de schel zwijgt; het meldingsvenstertje wordt rood.
  5. Nadat de wachter in post C het venster in veld 99 "Blok n. Etn" heeft bediend wordt het dit venstertje weer wit.
  6. Achter de trein worden de overwegbomen weer geopend.
Rangeerdelen naar of van de spooraansluiting Philips en de elektriciteitscentrale worden telefonisch aangekondigd.

Deze post is op 11 december 1961 vervallen omdat de overweg is voorzien van een AHOB.

Spooraansluitingen Philips en P.N.E.M.

De spooraansluiting naar Philips en de elektriciteitscentrale d.d. 16 augustus 1963.
Op de aansluiting de locomotor NS 247 met een gesloten goederenwagen als trein 4.6713 van Roosendaal naar Philips.
(Foto: R. Ankersmit)

Langs de spoorlijn richting Etten - Leur lagen bij km. 2.710 de spooraansluitingen Philips en P.N.E.M..
Bij deze spooraansluitingen stond een relaiskast waarin een blokkast was geplaatst.
Het rangeerdeel kon op deze spooraansluitingen worden "opgesloten".

Tekening van de blokkast bij de spooraansluitingen.

Alle bijzonderheden en bedieningshandelingen worden hier beschreven (bestandsgrootte 2.04 mB).

Met ingang van 26 november 1972 is de klassieke beveiliging vervallen en is een NX beveiliging in dienst gesteld; bij deze ombouw is post B blijven bestaan
Voor een beschrijving van deze NX beveiliging klik hier.

Voor een beschrijving van de AR beveiliging van het station Bergen op Zoom klik hier.
Voor een beschrijving van de AR beveiliging van het station Oudenbosch klik hier.
Voor een beschrijving van de blokpost Seppe klik hier.

Meer informatie over het station Roosendaal en omgeving is te vinden op de uitgebreide website van Marius Broos; klik hier om deze website te bekijken.

Wat er overbleef

Eén van de blokkasten uit post B is bewaard gebleven en is in het bezit van R.T. Jongerius.

     

Eén van de blokkasten uit post B d.d. 27 september 2020.
(Foto's: R.T. Jongerius)


Terug naar Home Terug naar seinhuizen