Den Helder en de Koegrasbrug

     

Op 18 september 2024 zijn een aantal foto's uit de Beeldbank van de NVBS toegevoegd; deze nieuwe foto's zijn herkennen aan de blauwe beschrijving van de foto's.
In de tableautekeningen en de emplacementstekeningen zijn enkele correcties aangebracht.
De beschrijving van de Koegrasbrug is uitgebreid met een aantal foto's, een situatietekening en een beschrijving van de brugbediening.
Aan het slot van deze beschrijving zijn een aantal foto's van de drie panelen van het AR tableau en de originele ontwerptekeningen geplaatst zoals die thans in particulier bezit zijn.

Het station Den Helder werd in gebruik genomen op 20 december 1865 met de opening van de spoorlijn Den Helder – Alkmaar.
Dit was de tweede door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) in gebruik genomen spoorlijn, na de Oude Lijn.
Het was het eerste deel van de door de Staat der Nederlanden aangelegde Staatslijn K, van Nieuwediep (Den Helder) naar Amsterdam (aangelegd in 1865-1878).

Het oorspronkelijke spoorwegstation van Den Helder was één van de standaardstations van de Staatsspoorwegen, gebouwd in de jaren zestig van de 19e eeuw.
Toen de spoorlijn van Alkmaar naar Den Helder in 1958 werd geëlektrificeerd, is dit gebouw gesloopt en vervangen door een nieuw gebouw dat iets zuidelijker kwam te liggen.
Het is ontworpen door G.J. van der Grinten.
Het is een kopstation waarbij de stationshal in het verlengde van het perron tussen de kopsporen is gelegen.
Op de plaats van het vroegere station is een groot plein aangelegd.


Het stationsplein, busstation en stationsgebouw van Den Helder d.d. 24 juni 1981.
(Foto: K.H. Nauta)    (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


     

Het emplacement in noordelijke richting (links) en het emplacement in zuidelijke richting (rechts) d.d. 23 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


     

Het emplacement in zuidelijke richting (links) en het oude model electrische grendel op het handwissel 2B (rechts) d.d. 23 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)



Het havenspoor gezien in oostelijke richting met het omloopspoor.
In de verte het stootjuk en links de spooraansluiting van de Rijkswerf, die met een hek is afgesloten d.d. 2 april 1965.
(Foto: R. Ankersmit (†))

Gebruikte afkortingen: Blokstelsels:
     

Het baanvak Anna Paulowna - Den Helder bij Koegras met links de achterzijde van lichtsein 720 (het afstandssein voor de draaibrug over het Noordhollandsch Kanaal) en rechts bloksein 719, dat alleen rood en groen kan tonen.
In verband met de lengte van de blokken worden hier aparte voorseinen toegepast om te voorkomen dat treinen na het passeren van een geel sein over grote afstand maar 40 km/u mogen rijden.
Tussen de seinen de overweg in de Schorweg met een AKI beveiliging. (links)
en het voorsein 714 van het inrijsein 712.    Dit sein heeft alleen een gele en een groene lamp. (rechts) d.d. 2 april 1965.
(Foto's: R. Ankersmit (†))

Met ingang van 2 maart 1958 is te Den Helder een AR - beveiliging en een nieuw emplacement in dienst gesteld.
Voor een uitleg over de werking van het geplaatste AR - toestel in post T klik hier.


De emplacementstekening van Den Helder.

Post T



Het AR - tableau in post T d.d. 2 april 1965.
(Foto: R. Ankersmit (†))



Tekening van het AR-toestel in post T.


Met ingang van 11 mei 1980 is ten zuiden van Den Helder bij km. 3.363 het nieuwe station Den Helder Zuid geopend.

     

Het vertrek van het treinstel NS 870, onderweg van Den Helder naar Amsterdam (links)en het emplacement gezien in zuidelijke richting (rechts) d.d. 25 april 1981.
(Foto's: J.C. de Jongh)    (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


     

De zuidzijde van het emplacement gezien in noordelijke richting (links)
en de noordzijde van het emplacement;
het uitrijsein 1134 toont het seinbeeld groen knipperlicht (met een snelheidsbeperking tot 60 km./u) (Sein 202 SR) (rechts) d.d. 26 juni 2005.
(Foto's: C. Cremer)    (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


Een gevolg van deze opening was dat het tableau in post T is voorzien van nieuwe panelen.


De emplacementstekening van Den Helder na de opening van het station Den Helder Zuid.



Het AR - tableau in post T na de wijzigingen i.v.m. de opening van het station Den Helder Zuid.
(Foto: Wim Vos)



Tekening van het AR-toestel in post T na de opening van het station Den Helder Zuid.

Met ingang van 1 oktober 1985 zijn de onderstaande wijzigingen aangebracht: Met ingang van 30 maart 1993 zijn stop-door knoppen aangebracht voor het sein 711 en op het perron te Den Helder Zuid is een medewerkingskastje geplaatst.


Tekening van het AR-toestel in post T na de wijzigingen d.d. 1 oktober 1985 en 30 maart 1993.



Tussen de stations Den Helder en Anna Paulowna ligt bij km. 7.217 de beweegbare Koegrasbrug over het Noord-Hollands kanaal.

     

Locomotief NS 1106 met ledig materieel onderweg als trein 3.4580 van Alkmaar naar Den Helder bij het passeren van de bovenleidingloze draaibrug over het Noordhollands Kanaal nabij Koegras (links)
en de geopende draaibrug over het Noord-Hollands kanaal bij Koegras, kijkend richting Den Helder tijdens de doorvaart van een sleepboot van de Marine met een dekschuit uit Amsterdam. Rechts de brugwachterswoningen en de brugpost. (rechts) d.d. 2 april 1965.
(Foto's: R. Ankersmit (†))

De draaibrug is op 27 november 1972 vervangen door een ophaalbrug.


De situatietekening bij de Koegrasbrug.


     

De Koegrasbrug over het Noordhollands Kanaal tussen Anna Paulowna en Den Helder d.d. 13 november 2006 (links)
en dezelfde spoorbrug gezien vanuit de cabine van een trein in de richting Alkmaar met rechts voor de brug een uitschakelbord (Sein 306 SR) d.d. 11 mei 2005 (rechts).
(Foto's: C. Cremer)    (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)

Brugbediening

Omdat deze brug in de vrije baan ligt is voor de brugbediening geen medewerking van een treindienstleider nodig en kan de brug worden geopend als de naderingsafstand onbezet is zoals hieronder is beschreven.

De brug kan slechts worden geopend en handeling 1 heeft slechts gevolg als:
bij een ingestelde rijrichting van Den Helder het hoofdspoor van Den Helder van km. 2.783 tot de brug onbezet is,
of

bij een ingestelde rijrichting van Anna Paulowna het hoofdspoor van Anna Paulowna van km. 10.435 tot de brug onbezet is.

Het openen en sluiten van de brug

  1. De grendelstelknop induwen en draaien in de richting die voor het ontgrendelen is aangegeven, waardoor:
    1. het groene lampje gaat branden;
    2. het witte lampje "brug gesloten" in de post dooft;
    3. de seinen 717 en 720 "stop" tonen.
  2. Hierna de grendelstelknop helemaal doordraaien.
  3. De sleutel B.Kgr uit het slot in de sleutelvergrendelkast nemen.
  4. Voor het openen en sluiten van de brug zie het BBB.
  5. Nadat de brug is gesloten, brengt de brugwachter de sleutel B.Kgr weer in het slot in de sleutelvergrendelkast terug en draait hij de grendelstelknop weer terug waardoor:
    1. het groene lampje dooft;
    2. het witte lampje "brug gesloten" in de post gaat branden;
    3. het sein 717 of 720 - afhankelijk van de ingestelde rijrichting - uit de stand "stop" komt.

Met ingang van 22 oktober 1995 is de AR beveiliging te Den Helder vervallen en is de beveiliging van dit station vervangen door een electronische beveiliging van het type VPI.
De bediening van het VPI-systeem van Den Helder geschiedt thans electronisch d.m.v. een EBP systeem vanuit post T te Alkmaar.

Voor een beschrijving van het station Anna Paulowna klik hier.

Wat er overbleef

De drie platen van het AR tableau en de originele ontwerptekeningen zijn in particulier bezit; de naam van de huidige eigenaar is bij de webmaster bekend doch wordt om privacyredenen niet bekend gemaakt.


De drie panelen van het AR tableau.

          

Drie close-ups van de panelen van het AR tableau.

De drie originele ontwerptekeningen van het AR tableau.






De drie originele ontwerptekeningen van het AR tableau.


Terug naar Home Terug naar seinhuizen