Groningen



Op 16 april 2024 zijn een aantal foto's uit het jaar 1983 uit de collectie van wijlen de heer Maarten Reijnhout en een aantal foto's uit de Beeldbank van de NVBS toegevoegd;
deze nieuwe foto's zijn te herkennen aan de blauwe beschrijving van de foto's.
Bovendien zijn er enkele correcties in de toesteltekeningen aangebracht en is informatie over de nieuwe NX Integra beveiliging toegevoegd.

Het station Groningen, plaatselijk bekend als het Hoofdstation, is het belangrijkste spoorwegstation in de stad Groningen.
Het ligt aan de zuidkant van de binnenstad, net over het Verbindingskanaal.
Het huidige station is het derde station van Groningen. Bij de opening van de spoorlijn naar Leeuwarden op 1 mei 1866 kwam een noodgebouw in gebruik, net buiten de toenmalige vesting.
Na de opening van de lijn naar Winschoten – Bad Nieuweschans in 1868 en naar Meppel – Zwolle in 1870 kwam er in 1872 een echt station in gebruik.
Dit stond op dezelfde plaats waar we het huidige gebouw vinden, dat ruim twintig jaar later werd gebouwd.

Op 15 juni 1884 werd de spoorlijn naar Delfzijl geopend en op 16 augustus 1893 werd ook de verbinding naar Roodeschool in gebruik genomen.
Sindsdien is Groningen het belangrijkste spoorwegknooppunt van het noordoosten van Nederland. Naast de treinen van de bovengenoemde, nu nog bestaande spoorlijnen richting Leeuwarden, Bad Nieuweschans (met zijlijn naar Veendam), Meppel-Zwolle, Delfzijl en Roodeschool kwamen in het station Groningen in de eerste helft van de twintigste eeuw ook de reizigerstrams van de tramlijn Drachten - Groningen (1913-1948) en de treinen van de spoorlijn naar Zoutkamp (1922-1938) en de Woldjerspoorlijn naar Delfzijl via de Woldstreek (1929-1941).


Het uit 1893 daterende door de architecht J. Gosschalk ontworpen stationsgebouw, gezien vanaf de museumbrug.
Geheel rechts het standbeeld 'Peerd van Ome Loeks' dat bovenop de half ondergrondse fietsenstalling is geplaatst.
Het station behoort tot de collectie bijzondere stationsgebouwen in Nederland.
(Foto: G. Kuschy)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


    

Het stationsgebouw van Groningen d.d. 22 maart 1975 (links) en het emplacement in westelijke richting d.d. 10 april 1976 (rechts).
(Foto's: Wim Vos)


    

Het emplacement in westelijke richting d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het emplacement in westelijke richting d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het emplacement in westelijke richting (links) en het emplacement in oostelijke richting (rechts)d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)


    

De sporen 1 t/m 5 in oostelijke richting (links) en de sporen 3 t/m 5 in oostelijke richting (rechts)d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)



De perronstoplamp FB5 langs het spoor 5b.   (Collectie: Maarten Reijnhout (†))


    

Materieel 1954 opgesteld op spoor 48 (links) en het oostelijke gedeelte van het emplacement in westelijke richting (rechts) d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)


    

De sporen 3 t/m 63 in westelijke richting (links) en de aankomst van een DE 1 uit de richting Winschoten (rechts) d.d. 22 maart 1975.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het armsein E 47, de rangeerstoplantaarn T 47 en de afsluitlantaarn St 106 (links) d.d. 22 maart 1975 en het emplacement in westelijke richting gezien vanuit het viaduct in de Herenweg d.d. 10 april 1976 (rechts).
(Foto's: Wim Vos)


    

Het emplacement in westelijke richting ter hoogte van post II (links) en het emplacement in westelijke richting gezien vanuit post II (rechts) d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


    

De sporen richting Groningen Losplaats gezien vanaf het viaduct in de Herenweg (links) en de seinbrug met de inrijseinen zijde Groningen Losplaats (rechts) d.d. 10 april 1976.
(Foto's: Wim Vos)


    

De achterzijde van de seinbrug met de drie inrijseinen Fa , Fb en Fc en de twee voorseinen Nvb en Nvc. (links) en dezelfde seinbrug vanuit een amder standpunt (rechts) d.d. 19 oktober 1977.   (Foto's: F.J. Hoevenagel)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


    

Drie rangeerstoplantarens (vaantjes) in verschillende uitvoeringen aan de oostzijde van station Groningen: van links naar rechts: geldend voor de sporen e,f,g, resp. voor het spoor d en voor het spoor a. (links)
en de rangeerstoplantaarn (vaantje) U66,67 (rechts) d.d. 19 oktober 1977.   (Foto's: F.J. Hoevenagel)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


        

De rangeerstoplantaren Q5 (links) , de rangeerstoplantaren T8-9 en het armsein E8-9 (midden) en een close-up van de rangeerstoplantaarn T8-9 (rechts) d.d. 19 oktober 1977.
(Foto's: F.J. Hoevenagel)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


Gebruikte afkortingen:

Blokstelsels: De beveiliging van het station Groningen bestond uit drie posten; post T boven het perron, post I aan de noordzijde bij de overweg in de Paterswoldsche weg en post II aan de zuidzijde.

In de posten T en II waren meerrijďge stelknoptoestellen en in post I was een eenrijďg stelknoptoestel geplaatst; voor een uitleg over de werking van deze toestellen klik hier.

Klik hier om de emplacementstekening van Groningen te openen.

Post T



Post T.
(Foto: Wim Mensinga)


    

Het stelknoptoestel in post T d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het stelknoptoestel en de blokkast in post T d.d. 16 april 1977.
Foto's: Wim Vos)


    

Meldingsvensters voor enkele wissels (links) en meldingsvensters voor enkele seinen bij Groningen Losplaats (rechts) d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)



Het tableau voor de bediening van de stoplampen bij de wissels 61, 62 en 63 en de gele lampen bij de inrijseinen (links) en de diverse spanningsmeters (rechts) in post T d.d. 16 april 1977.
(Foto: Wim Vos)



Het tweerijďge stelknoptoestel in post T d.d. 7 april 1980.
(Foto: K.H. Nauta)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


    

De diverse spanningsmeters in post T d.d. 16 april 1977.   (Foto: Wim Vos) (links) en dezelfde spanningsmeters.    (Collectie: Maarten Reijnhout (†)) (rechts).


    

Een close-up van de velden 25 t/m 38 van het stelknoptoestel in post T (links) en een close-up van de velden 73 t/m 87 van het stelknoptoestel in post T (rechts).
(Collectie: Maarten Reijnhout (†))


    

Een close-up van de meldingsvensters in de velden 25 t/m 31 van het stelknoptoestel in post T (links) en een close-up van de velden 52 t/m 55 van het stelknoptoestel in post T (rechts).
(Collectie: Maarten Reijnhout (†))



De blokkast in post T.   (Collectie: Maarten Reijnhout (†))
Van links naar rechts de drie vensters van het blokstelsel A richting Groningen Losplaats over spoor c, de drie vensters van het blokstelsel A richting Groningen Losplaats over spoor b en de drie vensters van het blokstelsel A richting Hoogkerk = Vierverlaten.
Het baanvak richting Groningen Noord is uitgerust met een automatisch blokstelsel voor enkelspoorrijden.


    

De linialenkast in post T (links) en een close-up van de linialenkast in post T (rechts).
(Collectie: Maarten Reijnhout (†))


    

Het stelknoptoestel in post T d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)


    

Een detail van het stelknoptoestel in post T (links) en het tableau voor de bediening van de stoplampen bij de wissels 61, 62 en 63 en de gele lampen bij de inrijseinen (rechts) d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)


    

Details van het stelknoptoestel in post T d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)



Een detail van de blokkast in post T d.d. 15 april 1984.
(Foto: Wim Vos)


Tekening van het stelknoptoestel in post T.
(Klik op de tekening voor een vergroting)


    

Tekening het tableau (links) en de blokkast (rechts) in post T.


Alle seinen aan de westzijde m.u.v. de rangeerseinen Rnb en Rob worden bediend door post T en alle seinen aan de oostzijde worden bediend door post II.
De blokvensters zijn geplaatst in post T.

Post I


    

De inrijseinen A 1-10,35 en B 1-10 (links) en het draaiseinbord Ob (rechts) d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)
Vooruitlopend op de modernisering van de beveiliging zijn de nieuwe lichtseinen reeds geplaatst.


    

Post I met het uitrijsein richting Hoogkerk = Vierverlaten (links) en het draaiseinbord (rechts) d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)



Het draaiseinbord Ob bij de overweg in de Paterswoldseweg te Groningen d.d 1 januari 1980.
Links in de stand 'de overweg mag niet worden bereden' (SR 260), rechts in de stand 'de overweg mag worden bereden' (SR 261).
(Foto: K.H. Nauta)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)


    

Het stelknoptoestel in post I d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)



Het bedieningstoestel voor de overweg bij post I d.d. 16 april 1977.
(Foto: Wim Vos)
De rode knop in veld 6 dient voor de bediening van het draaiseinbord.


    

Het stelknoptoestel in post I d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het bedieningstoestel voor de overweg bij post I d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)
De rode knop in veld 6 dient voor de bediening van het draaiseinbord.



Tekening van de toestellen in post I.



Post II


    

Post II d.d. 16 april 1977.   (Foto: Wim Vos) (links) en dezelfde post.    (Collectie: Maarten Reijnhout (†)) (rechts).


    

Het stelknoptoestel in post II d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


    

Details van het stelknoptoestel in post II d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


    

Een detail van het stelknoptoestel in post II (links) en het kastje voor de aankondiging aan wachtpost 73 (rechts) d.d. 16 april 1977.
(Foto's: Wim Vos)


    

Het stelknoptoestel in post II.   (Collectie: Maarten Reijnhout (†))


    

Het stelknoptoestel in post II d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)


    

Details van het stelknoptoestel in post II d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)


Tekening van het stelknoptoestel in post II.
(Klik op de tekening voor een vergroting)

Brugpost Hoornse Diep

De beweegbare brug over het Hoornse Diep werd bediend vanuit de brugpost Hoornse Diep.

Tekening van de handelinrichting in de brugpost.


De handelingen voor het openen en sluiten van de brug worden hiervolgend beschreven:
  1. T deelt Brwt telefonisch mede dat de brug moet worden geopend;
  2. T drukt de drukknop "Gr. Brug" en houdt deze vast tot Brwt handeling 3 heeft verricht;
    het venstertje "Gr. Brug" wordt rood;
    bij Brwt wordt het venstertje van het grendel aan de Alkmaarse Handelinrichting blauw;
  3. Brwt legt het handeltje aan het grendel naar rechts om en duwt de schuif onder het grendel in;
  4. Brwt legt het handel van de stop-ontspoorblokken om en de afsluitlantaarns komen uit de stand "stop";
  5. Brwt neemt de sleutel "H. Brug" uit het slot aan het bedieningstoestel en opent daarna de brug;
  6. Brwt brengt, nadat de brug is gesloten, de sleutel "H. Brug" in het slot aan het bedieningstoestel;
  7. Brwt legt het handel van de stop-ontspoorblokken weer in de normale stand en de afsluitlantaarns komen in de stand "stop";
  8. Brwt trekt de schuif onder het grendel uit en legt het handeltje aan het grendel naar links om;
    bij T wordt het venstertje "Gr. Brug" weer wit;
    bij Brwt wordt het venstertje aan de Alkmaarse Handelinrichting wit;
  9. Brwt deelt telefonisch aan T mede dat de brug gesloten is.

Wachtpost 73

Tussen de stations Groningen en Groningen Losplaats ligt de wachtpost 73.
Vanuit deze wachtpost wordt de overweg Esperantostraat bediend.
De wachtpost moest medewerking verlenen voor alle treinbewegingen op het baanvak Groningen Groningen Losplaats.
In de wachtpost was daarom het onderstaande tableau geplaatst.


Het tableau in wachtpost 73.


Alle bedieningshandelingen worden hier beschreven.

Met ingang van 20 mei 1984 is de klassieke beveiliging te Groningen vervallen en is de beveiliging van dit station omgebouwd in een NX Integra beveiliging.
Deze beveiliging wordt bediend vanuit een nieuw gebouwde post aan de westzijde van het emplacement.


Het gebouw voor de Centrale Verkeersleiding (VL) te Groningen in aanbouw d.d. 17 maart 1983.
(Foto: K.H. Nauta)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)

Vanuit deze post worden de stations Groningen, Groningen Losplaats, Leeuwarden en de baanvakken Groningen Losplaats = Waterhuizen - Aansluiting, Groningen Losplaats = Onnen Noord, Groningen = Roodeschool,
Groningen = Delfzijl en Groningen = Leeuwarden met alle aan deze spoorlijnen bedienbare gelegen stations bediend.

    

Het kijktableau met daarvoor het bedieningstoestel (type Integra Domino) van de NX-beveiliging Groningen - Groningen Losplaats - Waterhuizen Aansluiting / Onnen Noord (links)
en het bedieningstoestel (type Integra Domino) van de NX-beveiliging Groningen - Groningen Losplaats - Waterhuizen Aansluiting / Onnen Noord (rechts)
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


    

Een close-up van het kijktableau met de westzijde van het emplacement Groningen (links) en een close-up van het kijktableau met de oostzijde van het emplacement Groningen (rechts)
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


    

Een close-up van het kijktableau met de stations Groningen Losplaats en Waterhuizen Aansluiting (links)
en een close-up van het kijktableau met de noordzijde van het station Onnen. (rechts).
De zuidzijde van het station Onnen wordt bediend vanuit de ProRail post in Zwolle.
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.

De nieuwe beveiliging van het station Leeuwarden is in dienst gekomen op 18 december 1983.

    

Het NX-tableau (type Integra Domino) van station Leeuwarden.
(Foto: K.H. Nauta) (links) en H. Delger (rechts).   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


De nieuwe beveiliging van het baanvak Groningen = Delfzijl is in dienst gekomen op 15 december 1974.
Het bedieningstoestel was geplaatst in het stationsgebouw in dezelfde kamer waar ook de baanvakleider van de CRVL beveiliging voor het baanvak Sauwerd - Roodeschool werkzaam was.

    

Het bedieningstoestel voor het baanvak Groningen Noord - Delfzijl (links) en de werkplek van de baanvakleider voor het CRVL baanvak Sauwerd - Roodeschool (rechts) d.d. 7 april 1980.
(Foto's: K.H. Nauta)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)

Met ingang van 19 september 1983 is de CRVL beveiliging op het baanvak Sauwerd - Roodeschool vervallen en is de beveiliging van dit baanvak een onderdeel geworden van de VCVL beveiliging bediend vanuit de nieuwe post.
Het reeds bestaande bedieningstoestel voor het baanvak Groningen = Delfzijl is toen uitgebreid met de beveiliging van het baanvak Sauwerd = Roodeschool.

    

Het VCVL tableau met de spoorlijnen Groningen = Roodeschool en Groningen = Delfzijl d.d. 15 april 1984.
(Foto's: Wim Vos)

De nieuwe beveiliging van het baanvak Groningen = Leeuwarden is in dienst gekomen in de periode 26 september - 5 oktober 1983.

    

Het VCVL tableau met de spoorlijn Groningen = Leeuwarden.   (Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.

Beweegbare bruggen in het beheersgebied van de VL post te Groningen

In dit beheersgebied liggen de hiervolgende beweegbare bruggen:

Diverse hulpapparatuur en werkplekken in de VL post.

    

Het toestel voor de bediening van de naast de VL-post gelegen brug over het Hoornsche Diep (het in de stad Groningen gelegen deel van het Noord-Willemskanaal) (links)
en de Philips 22 kanalenrecorder voor het opnemen van alle gesprekken gevoerd via de machinistenlijn en de PEN-radio (rechts).
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


    

De bedienpost Telerail kanaal 3 en de dienstregelingsgrafiek voor de treindienstleider voor de baanvakken Groningen - Delfzijl en Sauwerd - Roodeschool (links)
en de telefoonpost (rechts).
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


    

De werkplek van de treindienstleider voor Groningen - Groningen Losplaats - Onnen - Waterhuizen Aansluiting (links)
en de werkplek van de treindienstleider Leeuwarden (rechts).
Deze is tevens verantwoordelijk voor de baanvakken van Leeuwarden naar Zwolle, Stavoren en Harlingen (beide TPRB).
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


    

De werkplek van de verkeersleider (links) en de werkplek voor de telefoniste(s) (rechts).
Ook de stationsomroep van Groningen en Haren en de Centrale Trein Aanwijzers (CTA's) worden vanaf deze werkplek bediend.
(Foto's: H. Delger)   (bron: Stichting SNR Railverzamelingen)
Deze foto's zijn gemaakt tijdens een open dag voor het personeel op 22 september 1984.


Voor een beschrijving van de klassieke beveiliging van het station Groningen Losplaats klik hier.
Voor een beschrijving van de klassieke beveiliging van het station Hoogkerk = Vierverlaten klik hier.
Voor een beschrijving van de klassieke beveiliging van het station Groningen Noord klik hier.

Terug naar Home Terug naar seinhuizen