Blokstelsels

Blokstelsel C


Blokstelsel C zoals in gebruik in post I te Dordrecht d.d. 7 juni 1975.
(Foto: W. Vos)

Algemeen


Het blokstelsel C is eind negentiende eeuw uitgevonden voor enkel spoor. Dit blokstelsel werd gebruikt als er tussenposten nodig waren en het was afkomstig van de HSM.
Het verschil met blokstelsel A was dat het blokvenster in de normale stand wit (dus vrij) was. Er is altijd een rijrichting ingesteld en wel van het station met het witte enkelspoorvenster naar dat met rode.
Het witte enkelspoorvenster kan alleen worden bediend als alle vensters normaal staan. Dit venster is daartoe voorzien van extra elektrische en mechanische koppelingen met de andere vensters. De tussenposten waren uitgevoerd als blokposten voor het blokstelsel II en waren eventueel uitschakelbaar.

Dit blokstelsel kwam voor op de lijnen Leeuwarden - Hardegarijp, Sneek - Workum, Hoorn - Enkhuizen, Sliedrecht - Dordrecht en Schaesberg - Kerkrade Centrum.


De blokkast in de blokpost Wantijbrug d.d. 21 augustus 1981.
(Foto: W. Vos)




Blokstelsel C met een blokpost. Als er geen tussenpost was verviel het middelste toestel.


Het bloktoestel

.
Het bloktoestel wat gebruikt wordt voor blokstelsel C hoeft niet voorzien te zijn van handels. De seinen kunnen ook via een elektrische koppeling bediend worden vanuit een stelknoptoestel.
Op de bovenstaande tekening zien we een aantal vaste onderdelen van blokstelsel C. Bloksloten voor de stationsbeveiliging zijn weggelaten evenals de handels en toebehoren. We zien van boven naar beneden de volgende onderdelen:
Dit zijn de vaste onderdelen van blokstelsel C. Eventueel kan dit weer gekoppeld zijn met de plaatselijke beveiliging.

Wekkers
Met wekknoppen kan men berichten sturen. We praten hier over vaste korte berichten want voor lange berichten bestaat de bloktelefoon.

Bloksloten
Voorbijgangsvenster
Het blokslot geeft aan dat de trein vertrokken is uit het aangrenzende station en in het blok zit. Het voorbijgangsvenster is een belangrijke component vanwege de vele elektrische contacten die het blokslot heeft

Enkelspoorvenster
Dit blokslot geeft de status van het blok weer. Als dit venster en het blokvenster beiden wit zijn kan het uitrijsein worden bediend.
Geblokt (rood) betekend rijrichting naar de post toe. Het enkelspoorvenster kan alleen worden gewisseld als de betreffende blokvensters in de beide blokstations en tevens die in de blokpost(en) vrij zijn.

Blokvenster
Het toestemmingsblokslot waaraan het uitrijsein vast zit. Zonder het vrijkomen van dit blokslot kan er geen sein worden bediend. Normaal is deze vrij (wit).

Blokstelsel C in vogelvlucht.

Blokstelsel C in vogelvlucht. Klik op volgende of vorige om de verschillende stappen te bekijken.

Verloop blokstelsel C
Het bovenstaande plaatje geeft visueel weer hoe het blokstelsel snel weergegeven werkt. Hieronder staat kort omschreven in stappen hoe het in z'n werking gaat.
Als voorbeeld nemen we een trein die van station A naar station B wil rijden.
  1. Station A wekt station B
  2. Indien A het enkelspoor geblokt (rood) heeft wekt hij B voor het verkrijgen van het enkelspoorvenster.
  3. B geeft het enkelspoor aan A (wordt rood bij B) voor het keren van de rijrichting.
  4. A bediend het uitrijsein B zodat de trein naar B kan vertrekken. Tevens wekt A B dat de trein er aan komt.
  5. Achter de trein legt A het uitrijsein B terug. Tevens blokt hij de trein door "Blok naar I" te drukken. (wordt rood)
  6. Bij blokpost I komt "Voorbijgang bij A" vrij (wordt rood). Blokpost I bedient het bloksein B.
  7. De trein passert het bloksein B bij blokpost I. De blokknopsper boven het voorbijgangsvenster wordt wit (vrij).
  8. Blokpost I blokt de trein door het blokvenster te bedienen (wordt rood). Bij A komt vrij het "blok naar I". Vrij (rood) wordt het venster "Voorbijgang bij I".
  9. Station B bedient het inrijsein.
  10. De trein passert het inrijsein bij station B. De blokknopsper boven het voorbijgangsvenster wordt wit (vrij).
  11. De trein is binnen en station B blokt de trein binnen. Voorbijgang bij B wordt geblokt bij blokpost I komt vrij (wordt wit) het venster "blok naar B".

  12. De toestellen zijn weer in de normale stand

Slot


Hoewel het er complex uit ziet is het vrij logisch qua opzet. Ook is het elektrisch gezien niet ingewikkeld. Er gaan slechts vijf draden van het ene naar het andere station.
Het grote voordeel van blokstelsel C t.o.v. blokstelsel A is dat de rijrichting nog gewijzigd kan worden, totdat het uitrijsein is bediend. Om deze tekortkoming van blokstelsel A op te lossen, kwam er in de NS-voorschriften de toch wel opmerkelijke procedure "Het nemen van een trein door de lucht" voor.
Deze procedure wordt besproken in het artikel over blokstelsel A.


Terug naar Home Terug naar Uitleg